CHINEES NIEUWJAAR IN RAMPGEBIED: KOU EN AFZIEN
HERSTELWERKZAAMHEDEN KOMEN MAAR TRAAG OP GANG
Voor de vierhonderd boeren in Nangou was de viering van Chinees nieuwjaar anders dan alle andere. Ze vierden het in tenten, soms met twintig man bijeen gepakt. Niet omdat ze dat zo gezellig vonden, maar omdat hun huizen in puin liggen. Een Chinees dorp drie weken na de aardbeving.
(Door Jan van der Made)
NANGOU (GPD) "Het begon met een rommelend geluid. Goelala ... goelala ..., zo klonk het. De grond begon te golven. De ratten waren het eerste weg, ze sprongen uit alle hoeken en gaten naar buiten. De koeien loeiden. Alleen de kat bleef kalm", aldus Li Niukun, een 30-jarige boer, die het geluk had dat hij op het moment dat de eerste, en meest fatale aardschok plaatsvond, op het land was. "Daarna was het als de detonatie van een atoombom".
Drie weken later proberen de bewoners van Nankou hun leven temidden van de ruïnes van hun huizen weer op gang te krijgen. Het groenige ijs dat de akkers rondom het verwoeste dorp bedekt lijkt op stijl achterovergekamd haar met teveel brillantine erin. Messcherpe voren zijn er in getrokken door de wind die de afgelopen weken voor temperaturen van min dertig graden zorgde.
"We zitten bij elkaar. In tenten. Maar slapen doen we nauwelijks vanwege de kou. En we hebben ons al drie weken niet gewassen". Dit zegt Li Niukun. Zijn huis ligt precies in het epicentrum van de aardbeving die het district Zhangbei, waar Nangou ("Zuidelijke Greppel") onderdeel van uitmaakt, op 9 januari grotendeels verwoestte. Bij de kruising die naar het dorpje leidt staat het nog eens ten overvloede op een bordje geschilderd: "epicentrum".
TRAUMATISERENDE ERVARING
Het huis van Li, een stenen gebouw van een verdieping en een zolder "was in vijf seconden veranderd in een ruïne". Het was een traumatiserende ervaring voor de boeren van Nangou. De rechterhand van de buurvrouw van Li werd verpletterd onder het instortende puin. Bijna negentig procent van de huizen van Nangou veranderden in ruïnes.
Toch mogen de inwoners van het dorpje nog van geluk spreken: er raakten slechts zes mensen gewond, en er waren geen doden te betreuren. In totaal jaagde de aardbeving van 6.2 op de schaal van richter vijftig mensen de dood in, verwondde er meer dan 10,000 en vernietigde meer dan 100,000 huizen in de districten Zhangbei en Shangyi.
GEEN VUURWERK
Het leger kwam snel in actie, daarover zijn de dorpelingen het eens. "Diezelfde avond kwamen er al trucks met tenten en voedsel". In de weken die op de aardbeving volgden vloeide geld binnen vanuit nabij liggende steden als Beijing en Shijiazhuang, maar er kwamen ook goederen vanuit Hongkong en het buitenland. De VS liet zelfs twee vliegtuigladingen met materiaal van het Amerikaanse leger overkomen ter waarde van een miljoen dollar. In grote steden werden centra ingesteld waar mensen geld kunnen schenken.
Volgens het bureau van Civiele Zaken van Zhangbei, dat de hulpverlening coordineert zijn er extra veel voorraden aangevoerd omdat het Chinees nieuwjaar is, en er een hoop aandacht aan de boeren was besteed op de nationale televisie. "Een bedrijf uit Beijing stuurde tien trucks met bevroren jiaozi (Chinese ravioli, verplicht voedsel tijdens Chinees nieuwjaar)", aldus een woordvoerder van het Civiele Zaken. Andere bedrijven schonken sojabonenmelk, bier en sterke drank. Maar het Chinese nieuwjaar, afgelopen week, werd niet van harte gevierd. "We durfden geen vuurwerk af te steken uit angst voor brand aan de tenten", vertelt een van de boeren. "We hebben nauwelijks Chinees nieuwjaar gevierd", aldus een andere, die er toch welgemoed onder blijft. "We hebben wat koeken gegeten, en we hadden rijst gekregen".
Het grootste probleem is om warm te blijven. "Normaal stoken we op koeienmest. Doordat het zo koud was en we geen goede huizen meer hebben moeten we nu op kolen stoken". Maar de honingraatbriketten die de boeren gebruiken zijn van slechte kwaliteit en schaars; het leger verschaft wel kolen, maar daar moet wel voor betaald worden. In totaal kreeg het dorpje zestien legergroene tenten van het Volksbevrijdingsleger. "We leven hier met twintig man", aldus een boer. De tent lijkt klein van binnen door twee enorme bedden die zijn volgeladen met kleurrijke, gewatteerde dekbedden en een stoof waarin honingraatbriketten worden gebrand. Mannen en vrouwen slapen, tot frustratie van velen, gescheiden. "Ik kan niet eens met mijn eigen vrouw slapen", moppert een boer. Een andere kan dat wel, maar die is ook niet tevreden: "Ons hebben ze alleen stukken plastic gegeven in plaats van een tent", zegt hij.
WEDEROPBOUW
Van bakstenen, die tenslotte overal verspreid liggen, stukken hout en het plastic had hij zelf maar een tent gebouwd. Binnen is het warm. Er staat een kist van roodgeverfde planken en emaillen schalen vol groente en kruiden. "Voorlopig moet ik hier wonen". Gelukkig is de elektriciteit hersteld, en hij heeft zelfs een kleine zwart-wit televisie, die dankzij een geïmproviseerde antenne van een spiraal van ijzerdraad het centrale televisiestation kan ontvangen. Het Volksbevrijdingsleger heeft gezegd dat er pas over vier maanden begonnen zal worden met de wederopbouw van het dorp, maar vaste toezegging van de regering hebben de boeren niet gehad.
"Waarom we niet zelf beginnen met het opnieuw opbouwen van onze huizen?" zegt een van de boeren desgevraagd. "Ik kijk wel uit. We durven geeneens naar binnen". Iedere dag zijn er nog schokken te voelen en niemand wil in de val zitten als de aarde weer spreekt. De districtsregering is, getuige een proclamatie, bang voor sociale onrust. "Verboden geruchten te verspreiden die de bevolking misleiden", "Verboden te plunderen", "verboden prijzen van goederen op te drijven en de markt in de war te brengen" zeggen "richtlijnen" op een poster die op een nog overeind staande muur is geplakt. De boeren beamen dat de waakzaamheid verscherpt is. "Ons inkomen is behoorlijk achteruit gegaan", aldus een van de boeren die eerst 250 gulden per maand verdiende, maar nu zijn inkomen met de helft naar beneden had zien gaan. Maar Li Niukun ziet er toch ook een voordeel in: "het kan nu alleen maar beter worden. Onze huizen waren voor die aardbeving al zo krakkemikkig. Zelfs die legertenten zijn beter. En als we straks nieuwe huizen krijgen was die aardbeving toch een geluk".